Filmy walka, film czarno-biały, lata 40.

Rok 1943, radziecki obóz pracy w Azji Środkowej. Dwaj Polacy – BOGDAN SOWIK (Leszek Herdegen) i STANISŁAW KRAWCZYK (Bronisław Pawlik) – pracują przy budowie wielkiego kanału. Pewnego dnia dowiadują się, że w Sielcach nad Oką formuje się polskie wojsko. Pragną się do niego dostać. Jeden z nich ma stary polski paszport, drugi nie ma żadnych dokumentów. Wkrótce udaje im się uciec z obozu... Jadą wagonami towarowymi i bydlęcymi. Ukrywają się w pociągach osobowych. Na chwilę znajdują schronienie u sympatycznej radzieckiej maszynistki w węglarce, lądują też na dachu jakiegoś wagonu, gdzie spotykają wędrowca, który podąża w tym samym kierunku co oni. W końcu trafiają do Sielc. Wraz z innymi uczestnikami szlaku bojowego I Dywizji Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki biorą udział w bitwie pod Lenino. Wkrótce docierają do Polski. W Zamościu pomagają dwóm rzekomo głodującym kobietom. Ich oddział dowodzony przez porucznika Nagrabę walczy o przyczółek na Wiśle. Po bitwie okazuje się, że jeden z żołnierzy zaginął. Nikt nie wie, kto to był, co robił, czym się wyróżniał, a nawet czy na pewno zginął. Pozostanie nieznanym...

Andrzej Stempkowicz (Kazimierz Dejmek), młody i pełen zapału nauczyciel, walczy z zacofaniem polskiej wsi.

Wiosna 1945 roku. Oddziały I Armii Wojska Polskiego zbliżają się do Wału Pomorskiego. Brnąc przez błoto, zalane leśne trakty mozolnie zbliżają się do Kołobrzegu. Niemcy nie zamierzają poddać się bez walki i zacięcie bronią swych pozycji. Kompania dowodzona przez porucznika Kotarskiego, której radiowy kryptonim brzmi „Jarzębina”, bierze czynny udział w zmaganiach. Żołnierze są już zmęczeni walką. Chcą wracać do swoich najbliższych, marzą o spokojnym, cichym, własnym kawałku ziemi. Po wkroczeniu do Kołobrzegu walki toczą się o każdy dom, każdy pokój, każdy skrawek ziemi. Po ciężkim boju polscy żołnierze wypierają hitlerowców z miasta i dochodzą do Bałtyku. Niestety nie wszyscy. Nie ma wśród nich już porucznika Kotarskiego i wielu jego towarzyszy.

Tragiczne losy bohaterskiego żołnierza ukazujące walki toczące się w 1946 roku w Bieszczadach, gdzie ciągle jeszcze obecne są oddziały UPA i WiN. Tytułowy ogniomistrz Kaleń walcząc z ukraińskimi nacjonalistami, zostaje pojmany. W wyniku tortur zaczyna udawać dezertera, co pozwala mu zmylić czujność wroga i uciec. Brawurowa walka wydaje się być nagrodzona, nadchodzi bowiem wreszcie odsiecz polskich oddziałów. Wydaje się, ponieważ Kaleń postanawia jeszcze uratować ukraińskie dziecko…

Akcja filmu toczy się w 1944 roku, w okolicach Lublina. W odradzającej się Armii Wojska Polskiego, znaleźli się porucznik Kolski (Marek Perepeczko) i partyzant-akowiec podporucznik Olewicz (Daniel Olbrychski). W nowym wojsku służą żołnierze popierający nowe władze i tacy, którzy mają poważne wątpliwości… Ze w względu na sytuację polityczną byli akowcy wolą nie ujawniać swojej przeszłości, atmosferę niepewności pogłębiają coraz częstsze aresztowania i oskarżenia żołnierzy Armii Krajowej. Na polu bitwy jednak, walczą ramię w ramię…

Grupa polskich oficerów po kilku latach pobytu w niemieckim oflagu wraca do Polski. W drodze powrotnej trafiają do małego, opustoszałego niemieckiego miasteczka. Jeden z nich, Jan, jest ranny i z pomocą przychodzi mu lekarz niemiecki, doktor Rhode, który nie uciekł z miasta i został tutaj z córkami: Ingą, Luzzi i Lorchen. Inga, najstarsza z dziewcząt, zostaje brutalnie zgwałcona przez mężczyzn. Jan staje w jej obronie...

Akcja filmu rozgrywa się w latach 1936–1942. Paweł Lasoń zostaje skazany na osiem lat pozbawienia wolności. Jest przekonany, że zdradził go Stefan. Po wybuchu wojny w 1939 roku ucieka z aresztu, rozpoczyna działalność konspiracyjną na Śląsku. Wkrótce Niemcy aresztują jego żonę. Paweł jest przekonany, że to ponownie sprawa Stefana. Dopiero śmierć przyjaciela pokazuje, że to nie on był zdrajcą.

Dzielna bohaterka tej opowieści to polska Żydówka, Marta, która została wraz z innymi kobietami uwięziona w obozie w Oświęcimiu. Razem z Rosjanką Eugenią i niemiecką komunistką Anną tworzą ruch oporu i odważnie pomagają innym więźniarkom...