Filmy polityka, film czarno-biały, policja

Ostatni dzień wojny. Poranek pierwszego dnia pokoju. Pokazać tej szczególnej nocy losy młodego człowieka uwikłanego w okupacyjną przeszłość, zmęczonego bohaterstwem, przeczuwającego inne, lepsze życie. Cóż to za piękny temat do filmu. Tej szczególnej nocy spotyka się przeszłość z przyszłością - i zasiada do jednego stołu. Przy akompaniamencie tang i fokstrotów bohater filmu, Maciek Chełmicki, szuka odpowiedzi, jak żyć dalej - jak zrzucić dławiący bagaż przeszłości, rozwiązuje odwieczny dylemat żołnierza. Słuchać czy myśleć. A jednak Maciek zabije...

Piszczyk pragnie się dostosować się do aktualnej sytuacji politycznej, ale mu się to nie udaje – z różnych powodów. Pragnie być wzorowym harcerzem, ale kompromituje się na defiladzie. W czasie antysemickich ekscesów na uczelni wzięty zostaje za Żyda, a kiedy znajduje się wśród osób niszczących sklepy żydowskie, zostaje pobity przez policjantów. We wrześniu 1939 roku przymierza wymarzony mundur podchorążego i w nim trafia do oflagu, gdzie po pewnym czasie zostaje zdemaskowany i uznany za szpiega. Podobny los czeka go w organizacji podziemnej. Po wojnie robi oszałamiającą karierę, wcielając w życie, dosłownie i bezmyślnie, aktualne hasła i zarządzenia…

Gang przemycający nielegalny alkohol zostaje złapany ale ich przywódca wkrótce wychodzi na wolność.

Na wyzwolonych spod okupanta ziemiach wschodnich powstaje zalążek polskiej władzy. Dzielny sierżant Otryna, w prowincjonalnym miasteczku na Lubelszczyźnie, zostaje komendantem posterunku milicji. Nie jest mu łatwo wprowadzić nowy ład i porządek w mieście. Ponadto musi walczyć z bandą NSZ.

Akcja rozgrywa się w sierpniu i we wrześniu 1939 roku. Dziennikarz Bruno publikuje tekst zatytułowany „Domek z kart”, w którym atakuje rządy sanacji. Spotyka się to z protestami ze strony rządzących. W obawie o własne zdrowie ucieka z Warszawy, ale zostaje złapany i osadzony w więzieniu. Wkrótce wybucha wojna.

Autorem powieści „Rzeczywistość”, która stała się kanwą scenariusza, jest Jerzy Putrament. Rok 1937. Toczy się proces wileńskich komunistów. Jeden z nich to Julek Szulc współpracownik pisma „Rzeczywistość”. Policja próbuje wykorzystać jego zeznania przeciwko pozostałym oskarżonym. Proces kończy się pomyślnie dla oskarżonych, a władze zostają skompromitowane. Czy na tym policja zaprzestanie nękania współpracownika „Rzeczywistości”?