Filmy dziewiętnasty wiek, wojsko, film czarno-biały

Ponury dramat chłopskiej rodziny z drugiej połowy XIX w.; uwiedziona przez gminnego pisarza (w zamian za obietnicę zwolnienia męża od służby wojskowej) kobieta ginie z ręki zazdrosnego męża. By uchronić męża przed wzięciem go na długie lata do rosyjskiego wojska, co groziłoby ruiną gospodarstwa, żona oddaje się pisarzowi gminnemu, Zołzikiewiczowi, który obiecał wyreklamować męża, czego jednak nie czyni. Zdesperowany Rzepa zabija żonę, po czym sam popełnia samobójstwo.

Akcja filmu rozpoczyna się latem 1798 roku, w chwili, gdy podróżujący po Włoszech książę Gintułt spotyka obdartych polskich żołnierzy, śpiewających „Mazurek Dąbrowskiego”. Niebawem arystokrata wraca do ojczyzny. Los styka go tu z młodym szlachcicem, Rafałem Olbromskim, który zostaje jego sekretarzem i towarzyszy mu w podróżach.

Historia jednostki wojskowej zorganizowanej przez przyszłego prezydenta USA Teddyego Roosevelta na Kubie.